Historia kota w Egipcie i nie tylko

Na przestrzeni wiekow losy kotow byly bardzo rozne: czczono je w starozytnym Egipcie i powszechnie przesladowano i tepiono jako wcielenie diabla w sredniowiecznej europie. Pierwsze oswojone koty pojawily sie w starozytnym Egipcie okolo roku 3000 p.n.e. i niebawem z tepicieli gryzoni awansowaly do roli ulubiencow ludzi i bogow. Egipcjanie zafascynowani ich sila, zwinnoscia i detrminacja w niszczeniu szkodnikow przypisywali im posiadanie nadprzyrodzonych mocy i czcili jako domowe bostwa "miw".

Smierc kazdego kota pogrozala domownikow w zalobe, gdzie na ten znak golili sobie brwi i glowe, zwloki kota balsamowano i w drewnianym sargofagu przenoszono do Wielkiej swiatyni Boginii Bastet w Bubastis gdzie okolo 935-730 r.p.n.e. istnial wielki cmentarz dla kotow (W XIX w. znaleziono w jednym tylko miejscu ok. 3000 tyœ. kocich mumii)- Egipska bogini Bastet przedstawiana byla pod postacia olbrzymiego kota badz jako kobieta o glowie kota. Byla boginia slonca, której nie wiazano w zaden sposób z czcia oddawana ksiezycowi. Centrum jej kultu, Bubastis bylo niegdys stolica Egiptu. To wlasnie tam w IV wieku p.n.e. zdobyla najwieksza popularnosc jako bogini muzyki, tanca i przyjemnosci. Jej czciciele gustowali w rozwiazlych zabawach,i chociaz Bastet byla podobno laskawa, tych, którzy zabili kota linczowano. Kocich bogin zawsze sie obawiano. W starozytnym Egipcie kazdy, kto zabil kota, nawet przypadkiem, zostawal stracony.Takze jak widac z tego krotkiego opisu, ludzkie zachowania zawsze przechodza ze skrajnosci w skrajnosc.

Egipcjanie zmumifikowali nieprzebrane ilosci kotow, dzieki czemu wspolczesni nam uczeni byli w stanie udowodnic hipoteze o pochodzeniu kota domowego od Felis libyca. Mumie kocie Egipcjanie skladali czasem do drewnianych trumien, które zwykle przybieraly ksztalt pochowanego zwierzecia. Mniejsze koty mogly byc chowane w brazowych figurkach, pustych w srodku. Ze wzgledu jednak na ogromne ilosci grzebanych zwierzat, nie kazdy kot mógl otrzymac dla siebie grob. Na ogól wiec koty byly skladane w zbiorowych grobach lub duzych naczyniach.Wobec gorliwej czci i opiekunczosci okazywanej przez Egipcjan kotom, moze szokowac fakt, ze wiele zwierzat do smierci zostalo zmuszonych. Okazuje sie bowiem - z badan nad kocimi mumiami, przeprowadzonymi w Muzeum Brytyjskim w Londynie - ze wiekszosc kotów umarlo w wieku 2-4 miesiecy lub 9-12 miesiecy. Najczestsza przyczyna smierci bylo uduszenie lub zwichniecie kregów szyjnych, co moglo nastapic wskutek skrecenia szyi.
Przedwczesna smierc kotów to byc moze wynik selekcji dokonywanej w momencie, gdy rozmnazanie sie kotów zaczelo wymykac sie spod kontroli opiekujacego sie nimi personelu swiatynnego. Koty mogly byc tez ofiarami skladanymi przez pielgrzymów, którzy placac za mumifikacje i pochówek kota, wyrazali w ten sposób swoja poboznosc.

Mumie kotow

Kult kota w Egipcie wykorzystal król perski Kambyzes II. Wygral on bitwe pod Peluzjum w 525 r. p.n.e., gdyz zolnierze perscy mieli przed soba przywiazane do tarcz koty, uniemozliwiajac Egipcjanom skuteczna walke.Egipcjanie bowiem nie smieli do nich strzelac i zostali w walce pokonani.
Egipcjanie nie pozwalali kotów wywozic za granice, zachecano nawet, by podrózni wykupywali napotkane w róznych krajach koty i przywozili do Egiptu,jednak niewielka ich liczba znalazla sie w Rzymie. Koty byly tam mile widziane, a legiony rzymskie chetnie zabieraly je ze soba na podboje, aby strzegly zapasow przed gryzoniami. W rzymskich koloniach koty znajdowaly miejsce w domowych menazeriach. Arabowie, Hindusi i Chinczycy równiez darzyli koty wielkim szacunkiem. Mahometa nazywano nawet ojcem kotów. Wedlug legendy to wlasciwie on obdarzyl te zwierzeta umiejetnoscia spadania na cztery lapy.

Chinskie wierzenia nie wyszly jednak kotom na dobre. W tym kraju uwazano, ze medykamenty sporzadzone z roznych czesci kociego ciala wylecza kazda chorobe. W efekcie tysiace kotow poleglo w sluzbie chinskiej medycyny.

Kilka wiekow pozniej koty pokazaly sie na Dalekim Wschodzie, jednakze w okresie znacznie pozniejszym niz w Egipcie.Niektorzy badacze twierdza ze w Chinach nastapilo to okolo roku 2000 p.n.e. inni przesuwaja ta date nawet na rok 400 n.e. Z Egiptu udomowione koty trafily na Polwysep Apeninski, pozniej zas rozprzestrzenily sie po calej Europie, zdobywajac coraz liczniejszych "wyznawcow" w roznych krajach.Niemniej w wiekach srednich przyszla na koty zla passa. Kosciol chrzescijanski krzywo spogladal na ich powiazania z poganskimi kultami i zainicjowal kampanie majaca na celu ich ekstreminacje. Wierzono, ze diabel przyjmuje postac czarnego kota, dlatego ludzie wyrazajacy sympatie dla tych zwierzat narazaly sie na przesladowania uwazano ich za zdrajcow i powiazania z szatanem.

Wydano kotom bezlitosna, nie majaca precedensu w historii walke i zaczeto je zabijac.Tysiace zwierzat w calej Europie zginelo na torturach, zostalo okaleczonych,powieszonych spalonych na stosie lub ukamienowanych,a wszystko zgodnie z dekretem papieza Innocentego VIII.
Wszystko wskazywalo na to, ze w tym rejonie swiata zostana one calkowicie wytepione.Byc moze chodzenie wlasnymi drogami i kocia przebieglosc sprawily, ze pojawilo sie zabobonne przekonanie, jakoby czarownice przybieraly postac owych zwierzat. Wiara ta miala dla kotow fatalne skutki.Na tle owczesnej Europy pozytywnie wyrozniala sie Polska. U nas nie stosowano takich praktyk. Przeciwnie, koty zajely miejsca oswojonych lasiczek. Staly sie domowymi ulubiencami i byly chronionie obyczajem. Kto je zabil, okrywal sie hanba usmiercanie zwierzat bylo zajeciem wylacznie dla hycla.Choc to brzmi jak zart koty od calkowitej zaglady uchronila nawiedzajaca sredniowieczna Europe plaga szczurów i myszy. Wtedy Kosciol zabronil zabijania ich pod grosba¹ klatwy. Nawet w klasztorach o surowej regule, gdzie nie mialy wstepu zwierzeta plci zenskiej, dla kotek zrobiono wyjatek.

Minelo sredniowiecze, nastal czas rozwoju nauk. Ludzkosc powoli uwolniala sie od zabobonow. Jednak w wielu krajach nasz kotek nadal byl uosobieniem zla.Powoli jednak uprzedzenia zaczely zanikac i pod koniec osiemnastego wieku ponownie zadomowily sie w gospodarstwach ludzkich oraz te piekne, sympatyczne i madre zwierzeta staly sie ozdoba salonow i pupilami arystokratow. Wiek dziewietnasty przyniosl znaczny wzrost ich popularnosci, pod koniec stulecia zaczeto organizowac pierwsze wystawy kotow rasowych.Dzic na swiecie zarejestrowano kilkadzeisiat ras kotow, a ich milosncy zrzeszaja sie w licznych towarzystwach i klubach.

Pierwsza profesjonalna wystawa kotow odbyla sie w 13 lilpca 1871 w Crystal Palace (Palac Krysztalowy), zorganizowal ja Harrison Weir prezes pierwszego National Cat Club w Anglii.Zaprezentowano wowczas brytyjskie koty krotkowlose i koty perskie. Mniej wiecej w tym samym czasie w Nowej Anglii odbyla sie pierwsza wystawa amerykanska, poswiecona tylko rasie maine-coon.

Harrison Weir- Prezes pierwszego National Cat Club w Anglii

Crystal Palace -Palac Krysztalowy gdzie sie odbyla pierwsza profesjonalna wystawa kotow rasowych